Vanaf 1 januari 2020 treden de nieuwe regels van het Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV) in werking. De inwerkingtreding betekent voor de Naamloze Vennootschap (NV) dat de regels omtrent het bestuur worden aangepast en versoepeld.

In deze bijdrage gaan we in op de drie mogelijke bestuursvormen:

– de Raad van Bestuur als het klassieke bestuursorgaan (zie I.)

– het nieuw ingevoerde concept van de enige bestuurder (zie II.)

– het nieuw ingevoerde concept van de Directieraad en de Raad van Toezicht, in geval van een NV met duaal bestuur (zie III.).

Bestaande NV’s moeten onderzoeken of ze gebruik wensen te maken van de nieuwe mogelijkheden en zullen hun statuten overeenkomstig moeten aanpassen. Deze wetswijziging heeft ook een impact op NV’s met een Directiecomité, aangezien dit zal verdwijnen. NV’s met een Directiecomité gaan grondig en tijdig moeten bekijken hoe ze de afschaffing ervan gaan oplossen.

I. Monistisch bestuursorgaan: Raad van Bestuur

De keuze om een Raad van Bestuur te installeren bestaat vandaag al en blijft behouden. Het WVV gaat er standaard van uit dat het bestuur van de NV wordt waargenomen door een Raad van Bestuur. De afwijkende bestuursvormen moeten uitdrukkelijk worden voorzien in de statuten.

Zoals onder het huidige vennootschapsrecht is de Raad van Bestuur een collegiaal bestuursorgaan, principieel samengesteld uit minstens drie bestuurders die worden benoemd (en ontslagen) door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Het aantal bestuurders in de Raad van Bestuur kan worden gereduceerd tot twee bestuurders indien alle aandelen van de NV door hoogstens twee aandeelhouders worden aangehouden. De Raad van Bestuur heeft de volheid van bevoegdheid, hij bezit alle (residuaire) bevoegdheden die niet uitdrukkelijk door de wet zijn voorbehouden aan andere organen.

De bestuurders worden benoemd voor een periode van maximaal zes jaar. Zij kunnen na het verstrijken van hun mandaat worden herbenoemd. Behoudens andersluidende bepaling in de statuten of in het benoemingsbesluit, is de uitoefening van het mandaat bezoldigd. Als algemene regels geldt dat de bestuurders ad nutum kunnen worden ontslagen. Voor een meer genuanceerde toelichting van de afzetbaarheid en het ontslag van bestuurders verwijzen wij naar de specifieke bijdrage die hierover verschenen is op onze website.

II. Monistisch bestuursorgaan: Enige bestuurder

Het nieuwe vennootschapsrecht introduceert voor de NV de mogelijkheid om het bestuur van de vennootschap over te laten aan één bestuurder.

Het aanstellen van een enige bestuurder (natuurlijk persoon of rechtspersoon) vereist dat de statuten van de vennootschap hierin uitdrukkelijk voorzien. Desgevallend kan hij statutair worden benoemd, wat impliceert dat de enige bestuurder enkel benoemd en ontslagen kan worden door een statutenwijziging.

Aanvullend op het voorgaande, kunnen de statuten eveneens bepalen dat de enige bestuurder hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk is voor de verbintenissen van de NV.

Uniek voor het regime van de enige bestuurder is dat de statuten hem in specifieke gevallen een bijzondere vetomacht kunnen geven over beslissingen die tot de bevoegdheid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders behoren. Op die manier is het krachtens de statuten mogelijk dat de enige bestuurder middels zijn vetorecht de beslissing tegenhoudt om de statuten van de vennootschap te wijzigen, om vennootschapsvermogen uit te keren aan de aandeelhouders of om hem te ontslaan als enige bestuurder van de vennootschap.

Kan men de enige bestuurder dan ooit ontslaan als zijn ontslag afhankelijk is van zijn instemming? De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan te allen tijde een einde stellen aan zijn mandaat, indien daartoe wettige redenen bestaan. Bijvoorbeeld in gevallen van zware en ernstige tekortkomingen tijdens de uitoefening van het bestuursmandaat. Het overlijden, onbekwaamverklaring, het kennelijk onvermogen, het faillissement en de vereffening van de enige bestuurder hebben van rechtswege zijn ontslag tot gevolg. Tenslotte is het belangrijk te vermelden dat in de statuten diverse redenen kunnen worden opgenomen die van rechtswege het ontslag van de enige bestuurder tot gevolg hebben. Bijvoorbeeld het niet bezitten van een bepaalde hoedanigheid.

III. Duaal bestuursorgaan: Directieraad en Raad van Toezicht

Een derde manier om het bestuur van de NV te organiseren is door te kiezen voor een duaal bestuursorgaan. Deze optie is nieuw voor de NV in het WVV, maar bestond reeds voor de Europese Vennootschap (SE) en kredietinstellingen en beursvennootschappen naar Belgisch recht.

Op basis van het oude vennootschapsrecht is het mogelijk om specifieke, niet-exclusieve bestuurstaken van de Raad van Bestuur te delegeren naar het Directiecomité, dat samengesteld kan zijn uit zowel bestuurders als niet-bestuurders. Middels zulke bevoegdheidsdelegatie is het mogelijk om een oneigenlijk bestuursorgaan te creëren dat belast is met de (operationele) leiding van de NV, onder het toezicht van de Raad van Bestuur. Het Directiecomité bezit evenwel geen volheid van bevoegdheid waardoor het slechts binnen de hem gedelegeerde bestuurstaken kan handelen.

Wanneer de bepalingen van het WVV toepasselijk worden op een bestaande NV zal zij geen nieuw Directiecomité meer kunnen opzetten. De bestaande Directiecomités verdwijnen definitief 1 januari 2024. Deze onvolwaardige vorm van dualistisch bestuur houdt dus op termijn op te bestaan en vennootschappen met een Directiecomité zullen bijgevolg actie moeten ondernemen.

Krachtens de bepalingen van het WVV zullen de bevoegdheden van het bestuursorgaan onder duaal bestuur worden gesplitst over twee afzonderlijke, elkaar aanvullende organen, namelijk een Directieraad en een Raad van Toezicht.

De Raad van Toezicht is bevoegd voor het algemeen en strategisch beleid van de NV. Voorts bezit de Raad van Toezicht de exclusief toegewezen bevoegdheden van de (monistische) Raad van Bestuur: met name alle handelingen die op grond van het WVV specifiek aan de Raad van Bestuur zijn voorbehouden, zoals bijvoorbeeld het samenroepen van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, het opstellen van bestuurdersverslagen, enz..

De Directieraad is bevoegd voor het operationeel beleid van de NV. Ter zake heeft de Directieraad de volheid van bevoegdheid, en heeft het alle (residuaire) bevoegdheden die niet expliciet aan de Raad van Toezicht zijn toebedeeld. Belangrijk om te noteren is dat de Raad van Toezicht belast is met het toezicht op het operationeel beleid van de Directieraad. Hiertoe verschaft de Directieraad op regelmatige tijdstippen de noodzakelijke gegevens aan de Raad van Toezicht voor de uitoefening van diens taak. De Directieraad brengt ten minste een keer per jaar een schriftelijk verslag uit aan de Raad van Toezicht over de hoofdlijnen van het algemeen strategisch beleid, de algemene en de financiële risico’s en de beheers- en controlesystemen van de NV. Tot slot levert de Directieraad tijdig de nodige informatie aan over de gegevens die de Raad van Toezicht moet opnemen in het jaarverslag.

Zowel de Directieraad als de Raad van Toezicht zijn collegiale organen die bestaan uit minstens drie leden. De bepalingen van het WVV verbieden evenwel cumul van mandaten, waardoor het niet mogelijk is om tegelijkertijd lid te zijn van beide organen (leden van de Raad van Toezicht kunnen niet tevens ook lid zijn van de Directieraad en vice versa).

De leden van de Raad van Toezicht worden door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders benoemd voor een (hernieuwbare) periode van maximaal zes jaar. Behoudens andersluidende bepaling in de statuten of in het benoemingsbesluit, is de uitoefening van het mandaat bezoldigd. Leden van de Raad van Toezicht zijn op analoge wijze (ad nutum) afzetbaar zoals bestuurders in de Raad van Bestuur. De leden van de Directieraad worden daarentegen benoemd en ontslagen door de Raad van Toezicht. Aangezien de bepalingen van het WVV ter zake geen bijzondere regels bevatten, bestaat er geen tijdsbeperking voor het mandaat van de leden van de Directieraad. De statuten kunnen evenwel in een gedetailleerde regeling voorzien die de wijze van benoeming, ontslag, duur van het mandaat en vergoeding van de leden van de Directieraad vastlegt.

Mocht u na het lezen van dit artikel nog vragen hebben, neem dan contact op met één van de advocaten van EY Law.